Historia Instytutu
Papieski Kościelny Instytut Polski jest instytucją kościelną pozostającą w szczególnej zależności od Stolicy Apostolskiej i poddaną władzy oraz nadzorowi Konferencji Episkopatu Polski. Powstał dzięki wizji i staraniom świętego biskupa Józefa Sebastiana Pelczara, który 13 maja 1909 roku uzyskał od Papieża Piusa X pisemną aprobatę i błogosławieństwo. Dom został erygowany 19 marca 1910 r. dekretem św. Kongregacji Konsystorialnej „Religioso Polonae gentis”, pod nazwą Ospizio Polacco. Na siedzibę obrano dom przy via Pietro Cavallini 38.
Powstanie polskiej placówki dla duchowieństwa w Rzymie było niezmiernie ważne w ówczesnej sytuacji rozbiorów. Od samego początku jednym z głównych celów powołania Instytutu do istnienia było – jak to jest wyrażone w „Poufnym memoriale” – umożliwienie kontaktu polskiej hierarchii kościelnej ze Stolicą Świętą. Instytut miał także integrować księży z różnych zaborów i przygotować fundament nowej rzeczywistości Kościoła w Polsce po odzyskaniu niepodległości. Ponadto, miał być oparciem dla polskich biskupów, przybywających do Wiecznego Miasta. Tutaj odbywały się niektóre posiedzenia komisji wspólnej przedstawicieli Watykańskiego Sekretariatu Stanu i przedstawicieli Episkopatu Polski, podczas których w drugiej połowie lat osiemdziesiątych omawiano sprawy relacji Kościoła i państwa. Ojciec Święty Jan Paweł II odwiedził Papieski Kościelny Instytut Polski 5 listopada 1980 r.
Najważniejsze daty z historii Instytutu
1909 – memoriał św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara, biskupa przemyskiego, w sprawie powołania placówki dla księży studiujących w Rzymie; utworzenie komitetu fundacyjnego; poszukiwanie odpowiedniego gmachu, jak i funduszy na jego zakup
13.10.1909 – błogosławieństwo Papieża Piusa X dla tego dzieła; zakup budynku wraz z parcelą przy via Pietro Cavallini 38
1910-1912 – ks. Andrzej Potulicki z diec. ołomunieckiej zostaje pierwszym rektor Instytutu
13.11.1910 – otwarcie Instytutu przez bpa J. S. Pelczara
31.12.1910 – św. Pius X aprobuje regulamin Instytutu
1911 – w styczniu przyjęcie pierwszych 7 księży studentów; prace budowlane w celu przystosowania budynku; rektor podejmuje skuteczne starania o stypendia dla księży
1912-1914 – rektorem zostaje ks. W. Kochowski z diecezji przemyskiej; zabieganie o austriackie subwencje i protektorat nad Instytutem; prace budowlane oraz remontowe
1914-1918 – I wojna światowa; zawieszenie działalności Instytutu; obowiązki rektora pełni wicerektor ks. S. Szurek; trudności finansowe – w tym czasie zapada decyzja o wynajęciu budynku dla Collegio Beda
1917-1919 – rektorem zostaje ks. A. Świerczyński; starania o przywrócenie w Instytucie warunków do spełniania właściwych mu zadań
1919-1922 – ks J. Gautier z diecezji warszawskiej mianowany na rektora; stałe trudności finansowe – brak funduszów na podjęcie budowy nowego skrzydła; obecność obcych instytucji: Collegio Beda, Ufficio Centrale di Organizzazioni Cattoliche (agencja prasowa), Collegio Tarsizio
1919 – uzyskano pożyczkę od Ojca św. Benedykta XV na budowę domu czynszowego przy via Pietro Cossa
1922-1926 – rektor ks. B. Niemczewski z diec. krakowskiej; kroki ku wznowieniu działalności Instytutu
1.02.1922 – Święta Kongregacja Konsystorialna nadaje Instytutowi prawo własności; podjęcie prac nad odnowieniem domu
1923 – przyjęcie sięciu polskich księży, którym zapewniono stypendia
1926-1928 – rektor ks. F. Barda z diecezji krakowskiej
6.10.1927 – dekret króla Włoch Wiktora Emanuela II przyznający Instytutowi włoską osobowość prawną
28.07.1928 – Kongregacja ds. Seminariów i Studiów Uniwersyteckich zaaprobowała regulamin i statut Instytutu
1928-1938 – rektor ks. T. Zakrzewski z diecezji poznańskiej; w Instytucie mieszka 30 stypendystów; Pius XI przyjmuje rektora na specjalnej audiencji – kładzie nacisk na to, by Instytut nie był pensjonatem, ale miejscem przeżywania wspólnoty Kościoła; Collegio Tarsizio opuszcza Instytut; uregulowane zostają obciążające długi; znaczna przebudowa Domu (m.in. obniżenie sufitu kościoła, który staje się od tej pory wewnętrzną kaplicą)
1932 – do Instytutu przybywają pierwsze Siostry Służebniczki
1938-1943 – rektor ks. J. Młodochowski z diecezji tarnowskiej
1939 – wybuch wojny sprowadza na Instytut nowe trudności; wolne pokoje wynajęto lokatorom; zasługi sióstr w uchronieniu Instytutu przed zajęciem przez obcych
1946-1958 – rektor ks. M. Strojny z diecezji katowickiej; zabiegi i starania o utrzymanie Instytutu w trudnej powojennej sytuacji materialnej i administracyjnej; podjęcie znacznych prac remontowych; obecność w Instytucie księży i studentów teologii pochodzących z polskiej emigracji powojennej; trudności w przybywaniu księży z Polski w związku z ówczesną sytuacją polityczną
1958-1987 – rektor ks. F. Mączyński z diecezji włocławskiej; kontynuacja prac remontowych; Liga Katolicka dzięki staraniom Kard. Prymasa Stefana Wyszyńskiego zabezpiecza fundusze Instytutu; przybycie Braci ze Zgromadzenia Serca Jezusowego
5.11.1980 – Ojciec Święty Jan Paweł II odwiedza Instytut
1987-2002 – rektor ks. Z. Kiernikowski z diecezji gnieźnieńskiej; podjęcie prac renowacyjnych i powiększenie możliwości lokalowych; nowy system stypendialny; przybycie Instytutu Niepokalanej Matki Kościoła; rozpoczęcie organizowania sympozjów nt. formacji kapłańskiej
18.05.2002 – konsekracja ks. rektora Zbigniewa Kiernikowskiego na biskupa diecezji siedleckiej
04.07.2002 – rektorem zostaje mianowany ks. dr Grzegorz Kaszak
25.03.2003 – zakończenie przebudowy kaplicy Instytutu i konsekracja nowego ołtarza przez Prymasa Polski, kardynała Józefa Glempa
23.04.2008 – rektorem zostaje mianowany ks. dr Bogusław Kośmider
13.11.2010 – inauguracja obchodów 100-lecia Instytutu Polskiego w Rzymie
17-19.01.2011 – uroczystości 100-lecia założenia Papieskiego Instytutu Polskiego w Rzymie, rozpoczęcie sympozjum poświęconego historii Domu oraz formacji księży studentów
17.01.2011 – prywatna audiencja u Ojca św. Benedykta XVI dla mieszkańców Domu oraz uczestników obchodów jubileuszowych
19.01.2011 – Msza św. jubileuszowa i poświęcenie tablicy pamiątkowej dla upamiętnienia fundatorów, dobroczyńców, rektorów i studentów Instytutu Polskiego
16.10.2012 – św. Józef Sebastian Pelczar zostaje ustanowiony Patronem Papieskiego Kościelnego Instytutu Polskiego w Rzymie
19.01.2013 – święto patronalne Instytutu Polskiego oraz sympozjum: "Święty Józef Sebastian Pelczar – Miłosierny Samarytanin"
16.07.2014 – ks. dr Adam Sycz zostaje mianowany rektorem
